Өчигдөр (2021.05.18) Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд АШУҮИС Нүүр ам судлалын сургуулийн болон ЭМЯ, Нүүр ам судлалын мэргэжлийн салбар зөвлөлийн төлөөллийг хүлээн авч уулзлаа. Уг уулзалтанд АШУҮИС, Нүүр ам судлалын сургуулийн захирал АУ доктор Б.Батбаяр, тэнхмийн эрхлэгч АУ доктор Ч.Гантөмөр, ЭМЯ Ерөнхий мэргэжилтэн Б.Энхбаатар, Мэргэжлийн зөвлөлийн гишүүн Б.Өнөрбилэг нар оролцлоо.

Монгол улсын Засгийн газар, Эрүүл Мэндийн Яам, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны хамтарсан “330 сум -330 шүдний кабинет” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд 21 аймгийн 25 суманд “Шүдний эмчийн туслах” мэргэжилтний сонгон шалгаруулалт эхэллээ.

АШУҮИС, Нүүр ам судлалын сургууль, ЭМЯ, Нүүр ам судлалын мэргэжлийн зөвлөлийн гишүүд өнөөдөр Хөдөлмөр, Нийгмийн хамгааллын яамны сайд А.Ариунзаяатай шүдний эмчийн туслахын сургалтын талаар зөвлөлдөх уулзалт хийлээ.

Өнгөрсөн Пүрэв гариг буюу 10-р сарын 8 өдөр Монголын нүүр ам судлалын салбарын төлөөлөл Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхантай ажлын уулзалт хийлээ. Уг уулзалтаар Нүүр ам судлалын салбарын төлөөлөл Эрүүл мэндийн сайдад тус салбарт тулгамдаад буй 5 асуудлыг шийдвэрлэж өгөх хүсэлт өргөн байрьсан бөгөөд уг асуудлуудад:

Шүдний эмчилгээ болон үйлчилгээний салбарт ашиглагдаж буй гэрлийн аппарат, цахилгаан сойз зэрэг төхөөрөмжүүдийн үүсгэж буй бага давтамжийн цахилгаан соронзон орон нь хүний эрүүл мэндэд хангалттай хор нөлөөтэй болохыг Японы Нийгата хотод байрлах Nippon Их Сургуулийн судлаачид зарлалаа. Туршилтаар индукцын цахилгаан гүйдэл нь зөвхөн амны хөндийд ашиглагддаг металл багажнуудад төдийгүй шүдэнд үүсдэг болохыг илрүүлжээ.

Шvд, яс сайн байх нь бие дэх кальциас шууд хамаардаг гэдгийг орой бvр зурагтаар явах реклам сурталчилгааны ачаар бараг хvн бvр мэдэх болжээ. Гэвч рекламны улмаас сvv уучихаар л өдрийн нормоо авч биеийн кальци хэвийн хэмжээндээ болчихно гэж боддог маань эндvvрэл бололтой.

“Хоолоо зажилж ид” энэ үгийг хүүхэд байхдаа та олон удаа сонсож байсан байх. Тэгвэл хоолыг зажилж идэх нь дархлааны эсийг дэмжин халдвараас сэргийлдэг бөгөөд хоолыг зажилж идсэнээр амны хөндийн TH 17 эсийн ялгаруултыг нэмэгдүүлдэг болох нь судалгаагаар тогтоогджээ. TH 17 эсийн нэг хэсэг нь хортой өвчин үүсгэгч эсрэг төрөгчийг ашиглан эрүүл мэндэд тустай "friendly bacteria" –нөхөрсөг бактери болгон бие махбодид дасан зохицуулдаг.

Швейцарын шүдний материалын үйлдвэрлэгч Megasmile фирм дэлхийд анх удаа шүдний гадаргууг зүлгэж өнгөлөх зориулалттай нүүрстөрөгчийн карбон нэгдэл агуулсан хэт авиагаар ажиллагч шүд цайруулах үйлчлэлтэй шүдний сойз үйлдвэрлэлээ. Оонд байдаг зүлгэгч бодисоос ялгаатай нь уг карбон нэгдэл нь паалан тугалмайн эдүүдийг гэмтээлгүйгээр шүдний гадаргууг маш зөөлөн зүлгэж өнгөлдөг бөгөөд шүдний тулгуур эдийн үрэвсэлтэй болон гажиг заслын эмчилгээ хийлгэж буй өвчтөнүүдэд хэрэглэхэд маш тохиромжтой гэнэ. 

Чихэр агуулсан хоол буюу ундаа хэрэглэснээс хойш цөөхөн хэдэн минутын     дараа амны хөндийд бичил биетний ялгаруулсан хүчил үүсч шүдний пааланг гэмтээдэг. Ийнхүү хүчилд идэгдсэн шүд маш амархан цоордог. Яг энэ үед фтор шаардлагатай байдаг. Тэрээр шүдний паланд нэвтрэн түүнийг бэхжүүлдэг. Фторыг шүднийхээ гаднаас нь болон дотроос нь өгч болно. Эхний тохиолдолд та фторжуулсан оо хэрэглэнэ, удаах тохиолдолд фтор агуулсан хоол хүнс зооглоно. Энэ хоёр аргыг хоёуланг нь хэрэглэх шаардлагатай.

Ихэнх хүмүүсийн хувьд шүдний сойз бол ердийн өдөр тутмын эрүүл ахуйн хэрэгсэлүүдийн л нэг. Үнийн хувьд тийм ч үнэтэй биш бөгөөд энэ нь тодорхой хугацаанд сойзоо сольж байх боломж олгодог. Тэгвэл Reinast тансаг зэрэглэлийн шүдний сойзыг нэг авсан хүн түүнийг удаан хугацаанд хэрэглэж болох гэнэ.

Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагын тодорхойлсоноор Пробиотик бичил биетнүүд гэдэг нь бие организмд тодорхой тоо хэмжээгээр байдаг бөгөөд орчин тойрныхоо эмэг төрүүлэгч бичил биетүүдийг дарангуйлж бие организмд эерэг нөлөө үзүүлдэг бүлэг микроорганизмуудыг хэлдэг байна. Эдгээр биетүүд ходоод гэдэсний замд байралдаг бөгөөд хүний биед эмгэг үүсгэдэггүй бөгөөд мөн хоруу чанаргүй.

Австралийн Дэкин Их Сургуулийн судлаачид кофейн нь газтай ундаа хэрэглэх дур хүслийг өдөөж өгдөг тухай саяхны судалгааныхаа үр дүнгийн талаар мэдээлэл өглөө. Судлаачид хүнсний зүйлд кофейний агууламжийг хянах хатуу хяналт хэрэгтэй байгааг дурдаад энэхүү кофейноос шалтгаалсан газтай ундааны хэт их хэрэглээ нь таргалалт болон эрүүл мэндийн бусад асуудал тухайлбал шүдний цоорол зэрэг нийгмийн халдварт өвчнүүд үүсгэж байгааг санууллаа.

Саяхан Zimmer болон бусад судлаачид туршилтын амьтаны шүдэн дээр шинэ төрлийн судалгааны аргачлал ашиглан алкоголь агуулаагүй ундаа жүүснүүд нь шүдний паалан болон тугалмайн элэгдэлд хэрхэн нөлөөлдөг талаар судалгаа хийж 2015 оны 6-р сард хэвлүүлсэн байна.

Journal of Public Health Dentistry сэтгүүлд саяхан хэвлэгдсэн нэгэн судалгааны баримтаас харвал хийжүүлсэн ундаа болон жимсний жүүс нь шүдэнд элэгдэл үүсгэдэг хамгийн гол эрсдэлт хүчин зүйл болох нь нотлогдсон байна.

Цай уух болон шүдний өвчлөлийн талаарх хамаарлын талаар янз бүрийн ойлголт байдаг. Тэгвэл саяхан хийгдсэн судалгаагаар уламжлалт аргаар гарган авсан хямд үнэтэй цайнууд нь шүдийг бат бэх болгоход илүү тус нэмэртэй байгаа нь тогтоогдсон байна.

Ихэнх шүдний мэргэжилтнүүд зөөлөн үстэй сойз нь өнгөр ба хоол хүнсний зүйлийг шүдний гадаргуугаас илүү сайн цэвэрлэдэг гэдэгтэй санал нийлдэг. Сойзны толгой жижиг байх нь шүдний гадаргууг цэвэрлэхэд дээр байхын зэрэгцээ хүрэхэд хэцүү гадаргуунуудыг ч угаах боломж олгоно. Үүний зэрэгцээгээр сүүлийн үед худалдаанд гарсан цахилгаанаар ажилладаг бүх төрлийн шүдний сойзууд нь ашиглахад сайн.

Флорида мужийн шүдний их сургуулийн клиникийн профессор Sharon Cooper DDS, PhD-ын сануулж байгаагаар халдвартай хүний амнаас гарсан вирус, бактери нь шүдний сойзны гадаргуу дээр 7 хоногийн туршид амьдарч өвчин үүсгэж байна. Тэр ч байтугай таны буйлны шархаар халдвар дамжсанаар амны хөндийн эрүүл бичил организмууд өвчилж болно.

Бяцхан камертай шинэ шүдний сойз болон ухаалаг гар утасны аппликэшины тусламжтайгаар та амны хөндийгөө харах боломжтой боллоо. $400 Prophix шүдний сойз нь таны амны хөндийг таньд харуулахад туслана

Хүний ам нь сая сая нян бактери агуулсан хүний биеийн хамгийн бохир хэсгүүдийн нэг юм. Тамхи нь Porphyromonas gingivalis бактерийн амьдрах таатай орчныг бүрдлүүлэхээс гадна амны хөндийд бохирдуулсанаараа хүний дархлалын системийг бууруулах магадлалтай. Louisville их сургуулийн судлаач шүдний эмч Дэвид А. Скотт-ын баталж байгаагаар тамхи нь хүний биед нянгийн колончлолыг үүсгэдэг байна.

1930-аад оны үед анхны нейлон үстэй шүдний сойз зохион бүтээгдэж байсан боловч тэр үед одоогийнх шиг олон төрлийн сонголт байгаагүй байна. Өнөө үед бид дэлгүүрээс хүссэн төрлийн хэлбэр хэмжээтэй нэг удаагийн, цахилгаан гэх мэтчилэн янз бүрийн сойзыг худалдан авах боломжтой болжээ.