Ямар нэг шалтгаанаар бүх шүд нь унасан хүнд үүсэх өвөрмөц төлөв байдлыг мэргэжлийн хэллэгээр бүрэн шүдгүйдэл гэж томьёолдог. 

LONDON, UK: Ой тогтоол болон алхах хурд бүрэн шүдгүй хүмүүст зарим нэг шүд нь байгаа ижил насны хүмүүсээс илүү хурдан хугацаанд буурдгийг Лондонгийн Глобал Их Сургуулийн судлаачид тогтоосон байна. Судалгааны үр дүнгээс харахад шүдгүй хүмүүсийн ой тогтоол болон алхах хурд шүдтэй ижил насны хүмүүсийнхээсээ 10% орчим буурсан байлаа.

Орчин үеийн хүмүүсийн амьдралын хугацаа хүн төрөлхтний түүхэнд урьд өмнө нь байгаагүйгээр их уртсаж байна. Энэ нь хүмүүсийн өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх чадвар сайжирсантай мөн орчин үеийн анагаах ухааны эмчилгээний чадамж дээшилсэнтэй, эрүүл амьдрах талаар нийгмийн эрүүл мэндийн мэдлэг, хоол хүнсний хэрэглээ, чанар сайжирсантай, хүмүүс эрүүл амьдралын хэв маягийг баримталж дасгал хөдөлгөөн байнга хийх, архи тамхи зэрэг хорт зуршлуудаас татгалзах болсон зэрэг олон хүчин зүйлстэй холбоотой гэж үздэг.

Хүүхдийг 6-9 сартай байхад нь анхны сүүн шүд ургаж эхэлдэг бөгөөд 2 нас хагастайд нь ургаж дуусдаг. Энэ үед дээрээ 10        (4 үүдэн шүд, 2 соёо, 4 араа шүд ), доороо 10 (4 үүдэн шүд, 2 соёо, 4 араа шүд )-н шүд, нийт 20 шүдтэй болсон байна.

Шүд угаалтын цаг хөтөлбөр

Судалгаагаар жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн буйлны хүнд хэлбэрийн өвчин болон жин багатай дутуу төрөлт хоёрын хооронд холбоо байгааг тогтоожээ. Дутуу төрсөн хүүхэд тархиндаа гэмтэлтэй, хараа, сонсголын бэрхшээлтэй байх магадлал өндөр байдаг. 100 дутуу төрөлт тутмын 18 хүртэлх нь буйлны хүнд хэлбэрийн халдвартай (холбоос эдийн өвчин) холбоотой байдаг гэж үздэг.

АНУ-д саяхан явагдсан судалгаагаар эхчүүдийн амны хөндий дэх цоорол үүсгэгч нянгуудын өндөр түвшний үзүүлэлт нь хүүхдэд нь шүдний цоорол үүсэх индикатор болох боломжтойг тодорхойлсон байна. Уг судалгааны өгүүлэлд нийтэлсэнээр бол эхчүүдийн шүлсэнд байх нянгийн орчин нь хүүхдийн амны хөндийн халдвартай холилдоогүй ч дангаараа хүүхдийн шүдний эрт үеийн цоорол үүсгэх боломжтой гэнэ. 

Энэний өмнөх материалд өгүүлсэнчилэн нас ахихын хэрээр буйл шамрах бөгөөд үүний улмаас шүдний ёзоор ил гардаг. Шүдний ёзоор хэсгийг бүрдүүлэх эдийг шүдний тугалмай эд гэх бөгөөд энэ нь шүдний паалангаас илүү зөөлөн эд юм. Иймд шүдний тугалмай хэсэгт шүд цоорох өвчин маш амархан, илүү түргэн явцтайгаар үүсдэг.

Хэдийгээр жирэмсэн болсон үед хоол хүнсэнд дургүй болж зарим үед хархаас огиудас хүрдэг ч зарим нэг төрлийн хүнсэнд бүр илүү хорохойсч ирдэг. Хэрэв та чихрийн төрлийн амттанд хорхойсч байгаа бол энэ нь таны шүдийг цооролд өртөх эрсдэлд оруулж байгааг анхаараарай. Чихрийн хэрэглээг хасаж үнэхээр чадахгүй бол аль болох сахар бага агуулсан зүйлсийг сонгон хэрэглэх нь зөв.

Өнөө үед жирэмсэн үедээ өглөөний цагаар дотор муухайрч эвгүйрхдэг эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь нийт эмэгтэйчүүдийн 80%-д хүрээд байна. Үнэхээр өглөөн цагаар дотор муухайрч, хордлого өгч яая даа гэж байгаа эмэгтэйд шүдний асуудал нь хойш тавьж болох дараа шийдэх асуудлуул шиг санагддаг нь аргагүй юм. Гэвч энэ үедээ тээршаалгүйгээр шүдэндээ анхаарах нь сүүлд үүсэж болох олон асуудлуудаас сэргийлж өгнө гэдгийг ойлгох нь чухал.

Жирэмсний явцад амны хөндийгөө арчилж эрүүл байлгана гэдэг бол таны хувьд хоол идэх дур нэмэгдэж өлсөх, өглөө дотор муухайрах жирэмсний хордлоготой харьцуулбал тийм ч чухал биш мэт санагдаж байж болох юм. Гэвч мэргэжлийн судалгааны байгууллагууд жирэмсний явцдаа амны хөндийн эрүүл мэндийг сахин хамгаалах нь ирээдүйд төрөх хүүхдийн эрүүл мэндэд маш чухал зүйл юм гэдгийг тогтоосон байдаг.

Хүүхдийн шүдийг хэрхэн цэвэрлэх,  шүдний оо, хазалт, зуулт, цоорол гэх мэтчилэн маш олон асуултуудыг эцэг эхчүүд шүдний эмчээс асуух хүсэлтэй байдаг. Тиймээс бид энэ удаа хүүхдийн шүдний эмч Fina Lopez D.M.D болон Mary Lee April Roxas-Cagatin, D.M.D нарын зөвөлгөөг хүргэж байна.

Хэрэв таны хүүхэд хоёр ой хүрсэн бол та хүүхдийнхээ шүдийг завсрын утас хэрэглэж цэвэрлэж эхлэх хэрэгтэй. Шүдний завсарыг утсаар цэвэрлэх нь шүдний завсар хооронд хуримтлагддаг сойзоор угаахад арилдаггүй нян бактерийг арилгах бөгөөд энэ нь шүд болон эргэн тойрны буйлыг эрүүл байхад маш том нэмэр болно. Шүдний завсрыг ойрхон ойрхон бус ч долоо хоногтоо ядаж хоёр удаа шүдний завсрын утсаар цэвэрлэж өгч байх хэрэгтэй.

Нялх хүүхдийн шүд дөнгөж цухуйсан цагаасаа л шүд хорхойтох өвчинд нэрвэгдэх эрсдэл дунд байдаг гэдгийг сайтар санаж байх нь чухал. Хүүхдийн шүдийг гэмтээж үүсгэдэг өвчнийг хүүхдийн эрт үеийн шүд цоорох өвчин (Early Childhood Caries) гэж олон улсад нэрлэдэг. Та бүхэн гадаад эх үүсвэрээс мэдээлэл авч байх үед ECC гэсэн товчилсон томьёолол гарвал тэр нь хүүхдийн эрт үеийн шүд цоорох өвчний товчилсон нэршил юм.

Таны хүүхдийн шүдний ирээдүй та хүүхдийнхээ амны хөндийг хэр сайн арчилахаас эхлэнэ. Таны хүүхдийн шүд цухуйхдаа гадны ямар нэг нөлөөлөх хүчин зүйлээс болж ирээдүйд ноцтой үр дагавар үүсэх гоо сайхан хувьд тааламжгүй байдал бий болж болно.

Та нар одоо хүүхдийнхээ шүдийг угаа л даа, арай дэндүү байна ш дээ. Эмнэлгийн ажилчид бид ч бас ядарч байна шүү хөө. Хүүхдийн шүдийг хорхой идүүлэхгүй байх уул нь тун амархан ш дээ нөхдөө. Ердөө орой унтахаас нь өмнө л та өөрөө (эцэг эх, эсвэл халамжилан хүмүүжүүлэгч нь та өөрөө шүү) угаачих (угаалгах гээгүй байгаа биз, угааж өгөх хэрэгтэй гэсэн байгаа биз) хэрэгтэй ш дээ!

Байнгын шүдний тоо нь сүүн шүдний тооноос их учир байнгын бага араа шүд нь сүүн араа шүднүүдийн араас түрж ургадаг. Тэгвэл байнгын араа шүд нь түүний ард хоосон орон зайд ургаж гарч ирнэ. Хүүхдийн биеийн өсөлтийг дагаад эрүүний яс сунаж томрох бөгөөд энэ нь ийнхүү байнгын шүднүүд  ургах боломжийг олгоно.

Зүй зохистой, зөв хооллолт гэдэг нь хүний биеийг эрүүл,сэргэлэн цовоо байлгахад шаардлагатай шим тэжээлийг бүрэн хангаж чадах хоол хүнсийг тунгий нь тааруулж зөв хэрэглэх явдал юм. Таны бие өдөр тутам өөрийг нөхөн төлжүүлж, шинээр булчин, яс, арьс, цус бүтээж байдаг. Тэгвэл  таны идэж байгаа хоол хүнс эдгээр шинээр бүтээгдэж буй эд эрхтнүүдийн үндсэн орц найрлага нь болж өгдөг.

Хүүхдийг хөхүүл үед амны хөндийн эрүүл ахуйг сахин хамгаалахад аль болох эрт зөв мэдээлэл олж авах нь маш чухал. Хэрэв та хүүхдийн сүүн шүд нь түр хугацааных, аяндаа өөрөө ясан шүдээр солигдчихно гэж бодож байгаа бол сүүн шүд ч гэсэн халдвар авах, цоорох эрсдэлтэй бөгөөд бага насны хүүхдийн цоорол үүсгэгч  нян бактерийн гол эх үүсвэр нь эхчүүд та нар өөрсдөө байдаг гэдгийг санахад илүүдэхгүй.

Сүүн шүд буйлнаасаа цухуйж эхлэхийг бид цахиур цухуйлаа гэж ихэвчилэн хэлдэг. Ихэнх хүүхдэд сүүн шүд шүдлэх явцад зарим нэг таагүй мэдрэмж төрдөг байна. Үүнийгээ хүүхэд өөрөө хэлж чадахгүй ч сайн ажиглавал дараах шинж тэмдэгүүд илэрдэг.